مکان های دیدنی در تربت جام

تربت جام در شمال شرقی ایران زمین با فاصله ۱۶۵ کیلومتری از مشهد در استان خراسان رضوی قرار دارد. نام آن برگرفته از شخصیت شیخ احمدجام است. برای آشنایی با این شهر و بناهای آن با کجارو همراه باشید.

تربت جام از روزگار باستان تاکنون به نام‌های گوناگونی چون «بوزگان»، «بوزیگان»، «بوزجان»، «پوچکان»، «زام»، «سام»، «جام»، «تربت شیخ جام» و «تربت جام» خوانده شده است.شهری باستانی به نام «بوزیگان» یا «بوزگان» از سده ۳ پیش از میلاد تا سده ۲هجری قمری در کنار شهر کنونی وجود داشته که ظاهرا در اثر زلزله از بین رفته است.

شهر کنونی از حدود سده ۳ هجری قمری ایجاد و اندک‌اندک گسترش یافته است. این شهر پس از بازسازی و آبادی دوباره، «بوزجان» یا «پوچکان» نامیده شده و کرسی ناحیه جام شده است.

آرامگاه شیخ احمد جامی

آرامگاه شیخ احمد جامی در حاشیه شمال غربی شهرستان تربت جام در کنار مقبره و مسجد خواجه عزیزالله در محله‌ای به نام سعدآباد قرار دارد.

این بقعه در واقع یک مجموعه است که از بخش‌های مختلفی چون مقبره شیخ احمد، ایوان، گنبدخانه، مسجد کرمانی، گنبد سفید، مسجد عتیق، مدرسه امیر جلال‌الدین فیروزشاهی و مسجد جامع نو تشکیل شده است.

آرامگاه شاه قاسم انوار

سید معین‌الدین علی‌بن نصیر هارون ابوالقاسم حسینی سرابی تبریزی، یکی‌ از صوفیان بزرگ سده هشتم و نهم هجری قمری است. مقبره وی که از آثار امیر علی شیرنوایی است.

مسجد زیرزمینی

این اثر که در واقع آخرین بنا از ابنیه موجود در مجموعه معماری مزار شیخ احمد جام محسوب می‌شود، در مجاورت فضای ورودی و جنب آب‌انبار قرار دارد.

از دیدگاه معماری مسجد زیرزمینی مشتمل بر دو قسمت زمستانی و تابستانی است. مسجد زیرزمینی (زمستانی) پایین‌تر از سطح معابر و گذرگاه‌ها است که ساختار آن گویای هویت و اصالت آن است.

سنگ قبر صدوقی

این سنگ قبر صندوقی شکل در حال حاضر در ضلع شمال غربی مرقد منور شیخ‌الاسلام احمد جام قرار داد. جنس آن از سنگ خارا و تزئیناتی که بر روی سطح آن شامل مقرنس‌های ظریف و نقوش گیاهی است و بر روی آن به خط نسخ عباراتی نگاشته شده است.

مدرسه امیر شاه ملک

امروزه از بنای موسوم به مدرسه امیر شاه ملک اثری بر جای نمانده است. گویا بانی آن امیر شاه ملک درسال ۸۲۹ هجری قمری وفات نموده است. او یکی از امرای کلان و معتبر تیمور گورکان بوده است که نامش در کتیبه مسجد شاه در مشهد دیده می‌شود. در حال حاضر در محل بنای امیر شاه ملک مدرسه‌ای قرار دارد که طلاب علوم دینی درآن مشغول به تحصیل می‌باشند.

گنبد فیروزشاهی

یکی از بناهای مشرف بر صحن مزار شیح جام «گنبد فیروز شاهی» است. این بنا در ضلع غربی مجموعه قرار دارد. بنای مزبور دارای نقشه‌ای چلیپایی شکل و چهار ایوانی است که بر فراز آن گنبدی بلند به رنگ فیروزه‌ای قرار دارد و امروزه همچنان به «گنبد سبز» معروف است.

بنای آب انبار

مجاورت درگاه ورودی مزار شیخ جام آب‌انباری آجری قرار دارد. بر طبق کتیبه موجود و ماده تاریخ مصرع آخر ابیات، بنا در سال ۱۰۱۰ هجری قمری به سعی و اهتمام شخصی به نام «فیروز جنگ‌ابن حسین» از بزرگان دوران شاه عباسی صفوی ساخته شده است. اما ورودی و پاشیر آن متعلق به اوایل دوران معاصر است.

کتیبه دیگر این آب‌انبار اشاره به مرمت آن در دوره ناصر‌الدین شاه قاجار دارد.

گنبدخانه

 گنبد خانه پیش از ابنیه دیگر توسط اعقاب سلطان سنجر سلجوقی به سال ۶۳۳ هجری قمری پایه‌ریزی شد و به همت غیاث‌الدین محمد ابوبکر کرت توسعه یافت. ساختار معماری گنبد خانه یادآور طرح مقبره سلطان سنجر در مرو است.

مسجد کرمانی

ظاهرا نام آن منسوب به سازنده بنا (خواجه زکی‌بن محمدبن مسعود کرمانی) است. زیباترین عنصر معماری این مسجد یعنی محراب گچ‌بری و نفیس آن از شاهکارهای قرن هشتم هجری است.

مسجد جامع نو

این مسجد در جانب غربی مزار واقع است که با یک مقصوره چلیپا شکل و شبستان‌های ستون‌دار طرفین صحن، فضایی مذهبی را شکل می‌دهد. رواق شرقی این بنا با مسجد عتیق پیوند خورده و ظاهرا تنها بخش قدیمی مسجد گنبد مقصوره است که توسط (جلال الدین فیروز شاه) به سال ۸۴۶ ه.ق بنیاد شده است. در بخش خلفی دیوار گنبد خانه کتیبه‌ای بر جای مانده که حاوی نام معمار بنا و تاریخ ساخت آن است.

مسجد خانه نور

در حدود ۳ کیلومتری جنوب روستای (یزد) مسجد کوچکی با دیوارهای سنگی و گلی مشاهده می‌شود که به مسجد خانه نور شهرت دارد. این مسجد اگرچه ارزش معماری چندانی ندارد اما مکانی بوده که در نزد شیخ احمد جام از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردار بوده است. به فاصله ۲۰۰ متری ضلع جنوبی مسجد چشمه جوشانی به نام (نور) واقع است که آب آن وارد حوض زیبای سرپوشیده‌ای می‌شود و به احتمال بسیار سقایه مسجد نور بوده، اما اکنون به صورت نیمه‌ویران است.

رباط سمنگان

باط سمنگان از جمله کاروانسراهای سرپوشیده ای است که بر کنار راه قدیم سنگ بست قرار دارد. در سمت جنوبی رباط فضای بازی قرار دارد که احتمال بارانداز بوده است. با توجه به فرم اتاق‌ها به نظر می‌رسد که بنا متعلق به اواخر دوران تیموری یا اوایل دوران صفویه باشد.

رباط جام

رباط جام در سمت جنوبی خیابان کوثری شهر تربت جام قرار دارد که به صورت یک بنای چهار ایوانی ایجاد شده است. با توجه به سبک معماری بنا می‌توان آن را از جمله آثار معماری برجا مانده از دوران تیموریان دانست.

دربند (دروازه ارغون شاه)

این دروازه، ورودی اصلی دژ کلات است که در سمت غرب آن قرار دارد. به دلیل جایگاه مهمی که در کلات داشته تاسیسات و استحکامات دفاعی در آن ایجاد شده است. براساس شواهد موجود این دروازه مربوط به دوره ایلخانی بوده که در زمان نادرشاه افشار مرمت شده است.

باغ کشمیر

این ناحیه که از تپه ماهورهای دیدنی تشکیل شده است، در ۵۵ کیلومتری شمال شهرستان تربت جام قرار دارد. منطقه باغ کشمیر در سال ۱۳۷۵ به مدت پنج سال منطقه شکار ممنوع اعلام و سپس در سال ۱۳۸۱ به علت وجود جنگل‌های پسته وحشی تبدیل به منطقه حفاظت‌شده جنگلی شد. این محل به‌عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های ژنتیکی برای پسته محسوب می‌شود.

مقاله پیشنهادی خونه چی

از سری مقالات خونه چی می‌توانید بهترین محله های کرج برای زندگی را مطالعه فرمایید. همچنین می‌توانید نظرات خود را در بخش نظرات پایین همین صفحه با ما به اشتراک بگذارید. به همراه تیم خونه چی از این که تا پایان همراه ما بودید از شما سپاسگزاریم.