سردشت بهشتی سبز در غرب ایران
سردشت نام شهرستانی در استان آذربایجان غربی و مرز میان ایران و عراق است که محیط بکر، آب‌وهوای خوش و جاذبه‌های طبیعی آن، هرساله افراد زیادی را از سراسر ایران راهی این شهرستان کوچک و زیبا می‌کند.
این شهرستان در دامنه کوهی به نام «گِرده سور» قرار گرفته و بسیاری از مناطق آن کوهستانی بوده و بخش‌های بسیاری نیز با جنگل‌های انبوه پوشیده شده است. از نظر موقعیت جغرافیایی، این شهرستان حدود ۶۰ کیلومتر با بانه، ۹۰ کیلومتر با پیرانشهر، ۱۰۵ کیلومتر با بوکان و ۱۲۰ کیلومتر با مهاباد فاصله دارد.
مردم این شهرستان به زبان کردی سورانی و همچنین مُکُریانی صحبت می‌کنند؛ زبان‌هایی که قرابت زیادی با زبان کردی کردستان عراق دارد. البته این موضوع چندان عجیب نیست چون سردشت و عراق، حدود ۱۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند.
متاسفانه در خلال جنگ تحمیلی، یک حمله شیمیایی به این شهر سبب رخ دادن اتفاقات ناگواری شد. با این همه و بعد از گذشت سال‌های طولانی از جنگ، حالا سردشت به یکی از قطب‌های گردشگری استان آذربایجان غربی تبدیل شده است و در روزهای گرم تابستان می‌تواند انتخابی عالی برای سفر باشد.
بهترین زمان برای سفر به سردشت
همان‌طور که گفتیم، سردشت موقعیتی کوهستانی دارد و این یعنی در فصول پاییز و زمستان، هوایی بسیار سرد به همراه برف و باران فراوان در انتظارتان خواهد بود. اگر عاشق برف و باران هستید، زمستان به سردشت بروید؛ در غیر این صورت توصیه می‌کنیم در فصل بهار یا تابستان به همراه خانواده خود راهی آذربایجان غربی شوید.
گفتنی‌ست میانگین دمای هوا در شش ماهه اول سال، ۱۴ درجه سانتی‌گراد و میانگین دمای هوا در شش ماهه دوم، ۰ درجه است! پس قبل از سفر، حتما به شرایط آب‌وهوایی این شهرستان توجه داشته باشید.
معرفی جاذبه های سردشت
آبشار شلماش
معرفی دیدنی های سردشت را با آبشار شلماش آغاز می‌کنیم؛ معروف‌ترین جاذبه سردشت که در روزهای گرم سال، همواره میزبان هزاران گردشگر از سراسر ایران است. شلماش به معنی «تخته سنگ بزرگ» است و برای بازدید از آن باید راهی جنوب شهرستان سردشت شد.
شلماش در حقیقت یک آبشار نیست، بلکه مجموعه‌ای از سه آبشار مختلف با فاصله ۲۰۰ متری از یکدیگر است که در نزدیکی روستایی به همین نام و دره‌ای سرسبز قرار گرفته و ترکیب آنها با درختان بلوط اطراف، منظره‌ای خیال‌انگیز را در ذهن ایجاد می‌کنند.
دیدن آبشار اول بسیار آسان است، ولی اگر بخواهید سایر آبشارهای پرآب این منطقه را ببینید، باید کمی پیاده‌روی کرده و به پایین دره بروید. خوشبختانه، در این منطقه امکانات رفاهی و خدماتی کاملی از جمله پارکینگ، سرویس بهداشت، رستوران و فروشگاه‌ها در دسترس مسافران است.
چشمه کانی گراوان
یکی دیگر از مکان‌هایی که توصیه می‌کنیم در سفر به سردشت از آن بازدید کنید، چشمه کانی گراوان است. این جاذبه مشهور در ۱۲ کیلومتری شمال شرق شهرستان سردشت و نزدیکی روستای «ربط» واقع شده و بیشتر با آب سردی که از دل این چشمه می‌جوشد، شناخته می‌شود. همچنین، محیط رنگارنگ و آهکی این چشمه هم احتمالا نخستین چیزی خواهد بود که توجه شما را به خود جلب می‌کند. در حقیقت، سازه اصلی و طبیعی این چشمه، از دور ظاهری مانندی یک آبشار رنگارنگ دارد که گویی از بالای کوه در جریان هستند.
گراوان در زبان کردی به معنای «آب سخت و سنگین» است و شاید بتوان گفت علت انتخاب چنین نامی برای این چشمه، وجود املاح و مواد معدنی بسیار زیاد در آب آن باشد. از آب چشمه کانی گراوان برای درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی نیز استفاده می‌شود. جالب است بدانید رودخانه پرآب زاب هم از کنار همین چشمه می‌گذرد.
رودخانه زاب
«زاب» با ۴۰۰ تا ۴۴۰ کیلومتر طول، یکی از بلندترین رودخانه‌های آذربایجان غربی است که از ارتفاعات پیرانشهر سرچشمه می‌گیرد و بعد از دریافت انشعابات مختلف، وارد خاک عراق شده و نهایتا به دجله می‌پیوندد.
شاید نتوان «زاب» را به عنوان یک جاذبه دیدنی با مکانی مشخص معرفی کرد، ولی بی‌شک بازدید از مناظر حیرت‌انگیزی که کنار این رودخانه شکل گرفته‌اند، خاطره‌ای تکرارنشدنی را برای شما رقم خواهند زد. آبشار شلماش، یکی از معروف‌ترین مکان های دیدنی در سردشت است که آب آن به این رودخانه می‌ریزد.
منطقه آلان
در ۱۳ کیلومتری جنوب سردشت، یکی دیگر از سرسبزترین و خوش آب‌وهواترین مناطق این شهرستان یعنی منطقه آلان را می‌توان پیدا کرد. منطقه آلان که در حقیقت یکی از زیباترین منطقه‌های استان آذربایجان غربی محسوب می‌شود، میزبان روستاها، آبشارها و جنگل‌های انبوهی است که بی‌شک هر کسی از دیدن آنها لذت می‌برد.
«بیتوش» یکی از همین روستاهاست که در منطقه مرزی ایران و عراق جا خوش کرده و طی زمستان، محصولات صیفی بسیاری در آن برداشت می‌شود. گلاب‌های وحشی، انار و انجیر نیز از محصولات محبوب این روستا هستند. اینجا روستای «مزره» یا «مزرعه» با بادهای تند و سردی که به «باد سیاه» شهره است نیز محبوبیت بالایی در منطقه آلان دارد. از دیگر مکان‌های مهم منطقه آلان می‌توان به روستای گرویس و آبشار رزگه اشاره کرد.
آبشار رزگه
آبشار رزگه یکی از دیدنی های سردشت با ۱۱۵۰ متر ارتفاع از سطح دریاست که از بالای صخره‌هایی بلند به پایین می‌ریزد. این آبشار زیبا که در فصل بهار بسیار پرآب می‌شود، در حاشیه جاده ارتباطی میان سردشت و روستای مرزه قرار گرفته است. آبشار رزگه بیش از ۱۵ متر ارتفاع دارد و اواخر بهار تا اواخر تابستان، بهترین زمان برای تفریح در کنار آن است.
پل قلعه تاسیان (پل قلاتاسیان)
در کنار جاذبه‌های طبیعی، سردشت میزبان آثار تاریخی جذابی نیز هست که توصیه می‌کنیم در سفر به آذربایجان غربی حتما از آنها دیدن کنید. پل قلعه تاسیان که با نام «پل قلاتاسیان» نیز شناخته می‌شود، در مسیر جاده پیرانشهر به سردشت، در قسمت شمالی رودخانه زاب کوچک و بر سر راه قدیمی سیرآباد به مهاباد قرار گرفته و گفته می‌شود در قرن سیزدهم به دستور شیخ مولانا ساخته شده است؛ از این رو به ان «پل مولانا» نیز می‌گویند. ظاهرا نام قلاتاسیان نیز از قلعه‌ای که در نزدیکی آن در دوران سامانیان ساخته شده، گرفته شده است.
پل قلعه تاسیان ۵۰ متر طول دارد و ارتفاع آن به ۱۰ متر می‌رسد. از ۵ پایه پل، فقط یکی از جنس لاشه سنگ و ملات باورج است و مابقی ستون‌ها توسط سنگ‌های طبیعی رودخانه ساخته شده است. نام این پل در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
حمام تاریخی سردشت
حمام تاریخی سردشت، یادگار دوران قاجار در این شهرستان زیباست که از آن با نام‌های دیگری از جمله گرمابه بیستون نیز یاد می‌کنند. این حمام به دستور سردار کل عزیز خان مکری، سیاستمدار کرد در زمان قاجار ساخته شده و ریشه در فرهنگ غنی و تاریخچه کهن شهرستان سردشت دارد.
در کنار این حمام یا همان گرمابه بیستون نیز می‌توان پارک شهر را که در گذشته با نام «کاروانسرای الیاس آقا» شناخته می‌شده است، پیدا کرد. جالب است بدانید این حمام تا چند سال پیش به صورت عمومی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
سایر مکان های دیدنی سردشت
زیبایی‌های سردشت به مواردی که بالاتر اشاره کردیم، ختم نمی‌شود و در گوشه و کنار طبیعت بکر این روستا می‌توان جاذبه‌های طبیعی بسیاری را پیدا کرد که بی‌شک هوش را از سر شما خواهند برد. البته این جاذبه‌ها به گونه‌‌ای نیستند که بخواهیم به صورت جداگانه در مورد هرکدام از آنها صحبت کنیم، اما در سفر به سردشت، می‌توانید بازدید از آنها را هم در برنامه خود داشته باشید. دره کرژال، گردنه زمزیران، قلعه مالیموس و قلعه ربط (به‌جا مانده از هزاره قبل از میلاد) از دیگر دیدنی‌های محبوب این شهرستان هستند.
